Tussen 1870 en 1920 zijn ongeveer zestig miljoen mensen uit Europa naar Noord-Amerika geëmigreerd. Dat wordt je gewaar tijdens een bezoek aan het Red Star Line Museum in Antwerpen.
Aan het einde van de tocht door dit zeer interessante museum dat ging over migratie door de eeuwen heen kon je een database raadplegen, waarin de passagierslijsten van de ongeveer twee miljoen door deze scheepvaatmaatschappij vervoerde mensen waren opgenomen. De kans dat daar een Lambers bij zou zijn leek me niet zo groot, maar toch tikte ik onze familienaam in.
Een paar seconden later zag ik dat het halve scherm er mee gevuld was. Ik telde er 23. Het ging om een lijst van voor-en achternamen, het jaar dat ze vertrokken waren en de naam van de boot waar ze mee vertrokken waren. Aan de hand van die voornamen kon ik zien dat er heel wat familie van onze tak bij zat. Het meest opvallend was wel de naam Gerrit B Lambers, die in 1910 was vetrokken. Hé, maar dat moest dan toch onze Gerrit zijn, waar ik dat hele verhaal over geschreven had? Die zou echter uit Rotterdam zijn vertrokken. Kennelijk was de boot waarop hij gevaren had van oorsprong uit Antwerpen vertrokken en had deze hem in Rotterdam aan boord genomen.
Dat maakte dit museum dus extra interessant, want hier kwam je er dus achter hoe het bij de emigratie in die tijd is toe gegaan.
Het Red Star Line Museum
Het Red Star Line Museum is de authentieke locatie van deze scheepvaartonderneming , waar de circa twee miljoen emigranten die deze maatschappij naar Noord Amerika heeft verscheept afgehandeld werden. Dat wil zeggen , dit museum is ondergebracht in de zelfde loods als waarin nu ongeveer honderd jaar geleden het “afhandelen “ van de emigranten in spé plaatsvond . Dat hield onder meer in dat ze uitgebreid onderzocht werden op besmettelijke ziekten. Want als bij aankomst in Amerika bleek dat ze die onder de leden hadden dan werden ze op kosten van de Red Star Line terug gestuurd. Verder werd de bagage, vaak bestaande uit houten hutkoffers gedesinfecteerd, net als de passagiers zelf. Dat was niet verwonderlijk want velen hadden er al reizen van soms weken of zelfs maanden met de trein op zitten en dat niet in comfortabele omstandigheden.
Onwillekeurig moest ik daardoor denken aan wat we eerder in Auschwitz gezien hadden, hoewel de selectie daar natuurlijk een heel ander doel had. Maar ook de mensen die daarheen gebracht waren hadden allerlei spullen meegenomen die ze voor een bestaan in een nieuw omgeving hadden gedacht nodig te hebben. Het verschil met de emigranten naar Amerika was echter dat de laatsten daar daadwerkelijk een nieuw bestaan konden opbouwen, al was dat voor de meesten toch heel anders dan ze gedacht hadden. Er was hen namelijk voorgespiegeld dat Amerika het land van de duizend mogelijkheden was en dat een krantenjongen er miljonair kon worden. Natuurlijk waren er ook de verhalen van degenen die er geslaagd waren en die werden hier breed uitgemeten. Vooral ook door de agenten van de grote scheepvaartmaatschappijen voor wie de overtocht van zoveel mensen een commerciële business was. Al die duizenden reizigers brachten heel wat geld in het laatje. Steeds groter werden dan ook hun schepen.
Daartegenover werden de lotgevallen van de minder gelukkigen meestal niet vernomen. Zo gaat dat. De rauwe werkelijkheid voor verreweg de meesten was helaas een kale huurkazerne in Balimore of een andere grote stad aan de Oostkust.
Maar waarom emigreerden er in die tijd zo ontzaglijk veel mensen uit Europa? Zestig miljoen in vijftig jaar. Dat was meer dan een miljoen per jaar. Daar kom je in dit museum ook achter. De voornaamste reden was de grote armoede die in die tijd in Europa heerste. Een tweede ook belangrijke reden was van godsdienstige aard. Dat speelde niet alleen in Rusland en Polen waar Joden vaak vervolgd werden, maar ook in ons eigen land, zij het dat zich dat vooral rond 1850 voordeed. Dat was het gevolg van de Afscheidingsbeweging in de protestantse kerk, die zich in 1834 voordeed. Doorgaans werd in georganiseerd verband geëmigreerd en werden in Amerika Hollandse kolonies gesticht. Dat gebeurde vooral in de staten Michigan en Iowa. In Grand Rapids , een stad in Michigan dat in 1880 32000 inwoners telde waren er 7000 afkomstig uit Nederland.
Als je de naam van Grand Rapids in combinatie met Lambers googlet krijg je een overzicht van de top 25 profielen in het grotere Grand Rapids gebied. Daarnaast presenteert zich een Roberts Lamberts, die arts is in Michigan en waarmee contact is op te nemen. Ook bevindt zich er een Justin Lambers, wat een in onze familie voorkomende voornaam is.
In hoeverre zich onder al deze Lambersen echter familie van ons bevindt zou een mooi onderwerp van onderzoek zijn. De kans lijkt niet heel groot omdat de Nederlanders in Grand Rapids en ook in het naburige en meer bekende Holland hier zoals hierboven vermeld grotendeels van de afgescheiden gereformeerde kerk zullen zijn en onze familie in het algemeen van de Nederduits Geformeerde Kerk was, later de Nederlands Hervormde Kerk.
De vraag is waarom Gerrit Lambers van huis weg liep en naar Amerika wilde. Daar zullen we nooit achter komen. Misschien koos hij Amerika omdat hij er familie van moeders kant had wonen. Maar misschien had hij zich ook wel het hoofd op hol laten slaan door de verhalen die hij er over gehoord of gelezen had. Het kan ook zijn dat hij er heen ging omdat iemand hem een kaartje had gegeven. Die kostte voor een derde klas plaats indertijd f 23. Dat zal hij zelf waarschijnlijk niet gehad hebben.
Hoe verliepen de overtochten naar Amerika?
De reis zal Gerrit waarschijnlijk niet zijn meegevallen zo mogen we aannemen. Als je als arme sloeber een derde klas kaartje had kunnen bemachtigen, moest je ergens onder in het ruim doorbrengen en sliep je vaak op een zaal met soms wel honderd man. Enfin dat kennen we van de film de Titanic, die ook veel emigranten aan boord had.
Gelukkig dus maar dat de overheid in die tijd allerlei voorschriften had uitgevaardigd, gericht op het welzijn van de passagiers. Zoals de hoeveelheid voedsel per hoofd die aan boord moest zijn. Zonder die voorschriften hadden vele derdeklaspassagiers de andere kant misschien niet gehaald. Wie de vergelijking met de slavenschepen, die de vorige grote migratiegolf “verzorgden” wil maken, zal bedenken dat de eigenaren daarvan hun “passagiers” als lading zagen die natuurlijk wel levend aan moest komen, anders was de lading waardeloos. Maar als passagiers eenmaal een kaartje hadden gekocht deed dat er minder toe. De reden dat de passagiers streng geselecteerd werden was dan ook niet om te voorkomen dat er onderweg besmettelijke ziekten zouden uitbreken, maar dat ze bij aankomst op Ellis Island , waar alle emigranten met bestemming opnieuw geselecteerd werden, niet zouden worden terug gestuurd. Want dat zou op kosten van de vervoerder komen.
Afbeelding Ellis Island , de plek waar de immigranten gekeurd werden
Gerrit werd vervoerd op de "Rotterdam". Dat was een zusterschip van de Titanic, dat van de White Star Line was. De Titanic was in zijn tijd het grootste passagiersschip tot dan toe gebouwd. Door de bouwers werd ze als onzinkbaar geacht.
De schepen waarmee naar Amerika gevaren werd waren in de loop van de tijd vanwege de overweldigende vraag dan ook steeds groter geworden. In de tijd dat Gerrit vertrok konden ze maar liefst 2500 emigranten vervoeren. De Titanic, die in 1912 verging, had 2223 mensen aan boord. Daarvan stierven 1522 een jammerlijke verdrinkingdood in het ijskoude water van de Atlantische Oceaan. De ondergang van de Titanic werd dan ook de verreweg meest spraakmakende ramp uit die tijd. Toch was het schip nog maar voor tweederde vol geboekt.
Het verhaal over Gerrit en later zijn jongere broer Bernard die hem tientallen jaren later ging zoeken is te vinden onder “Ds Lambers had avontuurlijke zoons.”
Maar er waren dus nog veel meer Lambersen die naar Noord-Amerika trokken. Hieronder het lijstje dat we in de database van de Red Star Line aantroffen. En dat is dan nog maar één scheepvaartonderneming die op Noord-Amerika voer. Je had ook toen al de Holland Amerika Lijn.
Zoals te zien komen op dit lijstje ook enkele namen voor van mensen die afkomstig zijn uit Amerika. Dat betreft dus naamgenoten die al eerder geëmigreerd waren en in Nederland op bezoek zijn geweest.
Zoals genoemd ging het hier niet om alle Lambersen die naar Noord-Amerika geëmigreerd zijn. Er waren meer maatschappijen en havens van vertrek. En er waren hun dus ook al velen voor gegaan, zoals we gezien hebben.
Daarom is het interessant om na te gaan of er nog meer bronnen van emigratie zijn. We komen dan bijvoorbeeld terecht in het Drents Archief.
Tabel geëmigreerde Lambersen met de Red Star Line
voornaam jaar van vertrek Plaats van herkomst
Tony 1892 Glasgow
Johannes 1910 Odoorn
Gerrit B* 1910 Holland
Clara 1912 Hoboken
Gerrit J 1919 Den Ham
Willem J.H. 1919 n.a.
Eda 1921 Eda
Egbert 1924 Utrecht
Morah 1924 St Paul Minnesota
William 1924 n.a
Anna 1925 Chicago
Egbert 1929 Holland
Bernard* 1936 n.a.
Marlin 1945 n.a.
Geesje 1948 Vroomshoop
Johan 1948 Vroomshoop
Alberdina 1948 Vroomshoop
Beredina 1948 Dtsl Velphuizen
Johanna 1948 Vroomshoop
Harm 1948 Vroomshoop
Hendrik W 1961 Netherlands
Hans 1962 Germany
Bernard J 1963 n.a.
Emigratie vanuit Drenthe
In het Drents Archief is een database opgenomen van personen die geëmigreerd zijn. Hierin komen de volgende Lambersen voor:
Bernard Lambers , geboren op 27 september 1821 in Drouwenermond en zoon van Egbert Lamberts en Jantje Lenzen, geëmigreerd 30 sept 1884 . Deze was timmerman
Geert Lambers, geboren op 27 september 1857 te Drouwenermond , zoon van Berend Lambers en Lammechien Pruischer. Deze is geëmigreerd op 30 september 1884 naar Noord Amerika
Het ging hier dus om twee broers, die beide timmerman waren.
Maria Margaretha, geboren op 2 okt 1830 in Nieuw Schoonebeek , dochter van Berend Hendrik Lambers en Maja Wubbechien Kuipers , geëmigreerd in 1856 naar Noord Amerika
Henderkien Lambers, geboren op 4 dec 1853 en geëmigreerd in 1880 naar Noord Amerika
Deze namen komen niet voor op de passagierslijst van de Red Star Line . De vroegste vermelding hierop is namelijk die een Tony Lambers uit Glasgow in 1892.
Op geneanet online komen we echter nog meer Lambersen tegen die naar Noord-Amerika geëmigreerd zijn.
Zoals een Jan Berend Lambers uit Nw Schoonebeek, geboren 1826, die in april 1849 samen met zijn broer naar St Louis ie vertrokken. (Bron: Ger de Leeuw, “wij eenvoudige Drentse lui”)
Zij waren zonen van Berend Hendrik Lambers, geb ca 1778 en Wubbechien Kuipers , geb. ca 1791. Of dit familie van ons is is nog niet uitgezocht.
Einde