Op Bevrijdingsdag 5 mei 2019 hebben wij het Kazemattenmuseum Kornwerderzand, aan de oostkop van de Afsluitdijk, bezocht. Ik had het al lang op mijn bucketlijst staan, maar het was er nog nooit van gekomen. Maar vandaag konden we het mooi combineren. Tijdens het bezoek bleek al gauw dat deze plaats trouwens ook niet iets is om even bij langs te gaan. Want we zijn er royaal twee uur geweest. Het was dan ook een indrukwekkend bezoek.
Na de bevrijding gingen er al gauw verhalen zoals ik die ik indertijd ook van mijn vader gehoord had. Dat de Duitsers daar aan die afsluitdijk een smadelijke nederlaag hadden geleden, waarbij ze bij tientallen invallers om het leven zouden zijn gekomen. Duitsers die iedere keer door hun bevelhebber huilend de dijk op waren gejaagd waar zij vervoolgens als mussen afgeschoten werden. Maar zoveel gesneuvelden bleken dat er naderhand toch niet te zijn geweest.
In dit inmiddels als museum omgebouwde fort konden we alle documentatie zien die er over opgemaakt is. Dat kon onder andere in het bezoekerscentrum, waar een film gedraaid werd met onder meer getuigenissen van militairen die hier in die meidagen en in de mobilisatieperiode daaraan voorafgaand gediend hadden. Ook in sommige van de vele bunkers – ik wist niet dat het er zo veel waren- was documentatiemateriaal en lagen er de nodige stille getuigen.
Hoewel, stil was het er niet. Want af en toe schrok je op van doffe kanonschoten, die vanuit de kanonbunkers werden nagebootst. Of je hoorde het geratel van een zwaar machinegeweer uit een andere bunker. Allemaal gericht op de afsluitdijk. Het voert te ver hier alles te verhalen wat er daar op die meidagen allemaal gebeurd is.
Belangrijk is vast te stellen dat de Duitsers er niet door kwamen. De bunkers waren van zulke goede kwaliteit, met bijna drie meter dikke betonmuren, dat zelfs een zware bomtreffer nog niet eens het licht had doen knipperen. Ook de Duitse artillerie die vanaf de dijk bij Zürich Kornwerderzand beschoot was weinig succesvol en werd zelf zoals dat heet “tot zwijgen gebracht” door de kanonneerboor Hr Ms Johan Maurits van Nassau, die daartoe vanuit den Helder de Waddenzee was opgevaren.
Overigens mislukte de Duitse aanval in het westen op de vliegvelden rond Den Haag eveneens. Pas toen de Duitsers overgingen tot hun oorlogsmisdaad door Rotterdam te bombarderen en daarna laffe chantage pleegden door te dreigen met vervolgbombardementen op andere steden kon de Nederlandse legerleiding niet anders dan capituleren. Het bevel tot capitulatie werd door de verdedigers van Kornwerderzand echter niet in dank afgenomen. Men was compleet ontzet en sommige jongens huilden van woede.
Het is dus allemaal best wel aangrijpend wat je hier ondergaat in de bunkers van Kornwerderzand. Aan het begin van het terrein staat een monument voor de gevallenen hier en op het vasteland van Friesland. Een apart monument is er voor de commandant van het fort, kapitein Boers. Tijdens de op de capitulatie volgende bezetting is hij al gauw in het verzet gegaan. Wat hij met zijn leven heeft moeten bekopen.
Ergens in een van de bunkers hangt van hem de afscheidsbrief aan zijn familie die hij kennelijk nog mocht schrijven. In een heel mooi Nederlands handschrift. Hij heeft terecht een geheel eigen monument gekregen. De bloemen van de 4 mei herdenking lagen er nog.
Voor meer informatie over de slag om Kornwerderzand zie https://www.strijdbewijs.nl/kornwerderzand/museum.htm
monument voor de slachtoffers van Hr Ms Johan Maurits van Nassau
Monument voor de gevallenen in en in de omgeving van Kornwerderzand
Hieronder enkele van de bunkers op Eindeen hun interieur
Naschrift
Vanwege onze goede herinnering aan bovengenoemd bezoek aan het Kazemattenmuseum heb ik voor mijn verjaardag een familiegroep uitgenodigd voor een rondleiding in dit museum. Het Museum Kornwerderzand organiseert namelijk desgevraagd voor groepen, ook buiten het openingsseizoen, rondleidingen.
Voor zo’n bezoek mag je toch wel 2 uur uittrekken want er is veel te zien en te lezen en de gids die wij hadden had er ook boeiende en soms persoonlijke verhalen bij. Zo wist hij al tijdens de koffie vooraf, die je wel van tevoren moet bestellen, te vertellen dat er maar één plek in heel Europa in de oorlog van 1939-45 is geweest waar de Duitsers konden worden tegengehouden en dat was bij Kornwerderzand in mei 1940. We waren hier dus op een historische plek. In een tijd dat opnieuw een agressor een Europees land tracht te overweldigen maakte dat zeker indruk. Vooral als je zag hoe de leefomstandigheden van onze jongens in die tijd waren. De verdediging van ons land werd hier tijdens die rondleiding even heel levend gemaakt.
rondleiding door Ulbo Boes, vrijwilliger van het Museum Kornwerderzand
Zo leefden de gemobiliseerden
Einde
Zie ook
Mijn vader in de meidagen van 1940 rond het vliegveld Valkenburg