Het lijkt zo mooi. Je schaft zonnepanelen aan en met de stroom die deze opwekken laat je je warmtepomp draaien om er behaaglijk warm bij te zitten. Het gas kan dan de deur uit wat tot minder opwarming van de aarde leidt. En qua kosten zou je ongeveer quitte spelen. Een ideale combinatie dus, die van zonnepanelen met een warmtepomp. Dat is tenminste het verhaal dat, buiten de bewoners om, is bekokstoofd aan de zogenaamde klimaattafels en bekrachtigd door kabinet en parlement. Maar het lijkt allemaal te snel bedacht, gelet op inmiddels opgedane ervaringen.
Zoals in de Rotterdamse wijk Heindijk waar huurders worden gedwongen worden om elektrisch te gaan koken wat hen meer dan 1000 euro lijkt te gaan kosten. En in de modelwijk Teuge in Zutphen is de overstap op een gasloze energievoorziening op een zo grote mislukking uitgedraaid, vanwege niet werkende warmtepompen, als gevolg van een dicht slibbende aardwarmtebron, dat je het alleen van de stroomrekening warm kreeg.
In TV programma Radar zijn dan ook al meerdere uitzendingen aan klachten over warmtepompen gewijd. Gevallen waarin door een inferieure warmtepomp mensen honderden euro’s per maand extra aan stroom kwijt zijn en de verhuurder geen thuis geeft. Afgezien van deze klachten is er echter ook een structureel probleem met de combinatie zonnepanelen –warmtepomp.
Elektriciteit kun je niet opslaan, zoals gas
Elektriciteit kun je, anders dan gas, niet opslaan. Alleen indirect , door omzetting in een accu is dat in heel beperkte mate mogelijk.
Het probleem met zonnepanelen is dat ze hun stroom voor slechts 5-6% afgeven in de vier koudste en donkerste maanden van het jaar, waarin de zon bijna niet schijnt en ook heel weinig kracht heeft, maar dat we in die zelfde periode ongeveer 80% van ons gas voor ruimteverwarming gebruiken. De stroom van je zonnepanelen kun je dus maar voor een verwaarloosbaar deel gebruiken voor je warmtepomp en gaat dus voor het overgrote deel in het openbare net. Omgekeerd komt de voor de warmtepomp benodigde stroom nog voor het grootste deel uit centrales die nog stoken op kolen en aardgas.
Gevolgen voor het milieu
Dat laatste maakt dat gasloos gemaakte woningen de verlaging van de CO2-emissie- waar het allemaal om te doen is- niet dichterbij halen zo lang we niet een veel groter deel van onze stroom duurzaam weten op te wekken. Met als gevolg dat de kosten per te besparen ton CO2 extreem duur zijn, tig keer zo veel als het planten van bomen waar de vorige aflevering over ging. En ook veel meer dan bij extra productie van kernenergie.
Ook voor consument nadelig
Maar ook voor de consument is de combinatie zonnepanelen en warmtepomp nadelig.
Tot 2023 overbrugt de overheid dit nog met de zogenaamde salderingsregeling, waarbij de stroom die je aan het openbare net levert tegen de zelfde prijs wordt afgenomen als de stroom die je in de winter uit het net betrekt. Maar daarna is het afwachten. Het beleid is dat die subsidie , want dat is het feitelijk, op de duur geheel afgebouwd wordt. Op dat moment ben je dan geheel afhankelijk van wat je energieleverancier voor die zonnestroom van jou wil geven. De huidige inkoopprijs van ongeveer van 6 ct/kWh is nauwelijks een kwart van de prijs die de energiemaatschappij voor levering vraagt.
De grote vraag is wat die inkoopprijs in de toekomst gaat worden. Denkbaar is dat, als in de toekomst het aanbod van stroom uit zon en wind een groot deel van de totale elektriciteitsproductie gaat uitmaken, de tijdens piekdagen geproduceerde stroom niet volledig ingepast kan worden in het openbare net, omdat er niet genoeg vraag naar is . Bijvoorbeeld in de vakantieperiode. In het ergste geval zal geproduceerde zonnestroom niet afgenomen worden en dan dus niets opleveren.
Om dat te voorkomen wordt er natuurlijk naarstig gezocht naar middelen om vraag en aanbod het hele jaar door dichter bij elkaar te brengen. Wij in het vlakke Nederland hebben echter geen waterkrachtcentrales waarmee dat kan, zoals bijvoorbeeld in Scandinavië.
In theorie kun je natuurlijk de stroom die je met je zonnepanelen overdag hebt opgewekt in een accu opslaan om die in de avond te kunnen gebruiken. Nog afgezien van de milieunadelen van de huidige accu’s zijn ze echter nog peperduur. De Powerwall, die Tesla aanbiedt als optie zo lang de aanschaf van een elektrische auto vanwege de aanschafprijs nog geen optie is, kost € 7500 plus € 740 aan bijkomende kosten en kan 17 kWh per dag leveren. Energiemaatschappij Engie kwam als testuitkomst dat je met deze buffer het aandeel van de stroom van je zonnepanelen dat je zelf gebruikt van 30% tot 50-80% kunt verhogen.
Te berekenen is dat het dan bijna veertig jaar duurt voor je deze investering hebt terugverdiend. Veel langer dan de levensduur van deze Powerwall. Niet kopen dus. Zeker niet als je ook nog de milieuaspecten meeneemt.
Verder kan dit soort accu’s slechts korte periodes overbruggen. In een lange zonarme periode als de winter heb je er niets aan en zul je dus alle voor je warmtepomp benodigde stroom van het openbare net moeten betrekken.
De elektrische auto als buffer
Met het bezit van een elektrische auto nemen de perspectieven voor buffering wel toe. De accu van een Tesla S100D heeft al een vermogen van 100 kWh. Die zou je overdag, bijvoorbeeld op je werk, kunnen opladen en daar dan ’s-avonds- als de zonnepanelen het laten afweten- thuis stroom uit kunnen betrekken. Wie weet wordt het stroom van je werkgever kunnen betrekken nog eens een interessante secundaire arbeidsvoorwaarde.
Momenteel loopt er in de Utrechtse wijk Lombok een experiment om autoaccu’s als buffer voor de wisselende afgifte van zonnepanelen te gebruiken. Dat gebeurt met laadpalen die naar twee kanten kunnen functioneren. Overdag de accu van de auto opladen en die ’s-avonds weer afstaan. Klinkt goed.
Maar gratis is het niet. Zo’n laadpaal kost eenmalig gemiddeld € 1500. Als je huisaansluiting dan ook nog aangepast moet worden, dan val je pas echt in de prijzen. Als je zoals ik een 1-fasen aansluiting van 25 A hebt zul je die moeten uitbreiden tot een 3-fasen aansluiting van minimaal 3 x 25 A. Die kost bij Enexis eenmalig
€ 260,14 (incl BTW) waarbij dan vervolgens een maandelijks vastrecht van € 19,26 komt. Met zo’n aansluiting zou je je auto dan in 3,8 uur kunnen opladen. Wil je dat sneller kunnen en neem je daarom een 3 x35 A aansluiting dan kan het in 2,7 uur. Maar dan stijgt het vastrecht wel tot een draconische hoogte van € 70,54 per maand. Een beetje geduld wordt dus beloond.
Door al deze bijkomende kosten wordt het voor een autobezitter een hele klus om uit te rekenen of het voor het milieu en zijn portemonnee de moeite waard is. Hoe belangrijk de bufferfunctie van de elektrische auto wordt moeten we dus nog maar afwachten. Dat levert onzekerheid op over het financiële rendement van zonnepanelen op de iets langere termijn. Omdat we een euro maar één keer kunnen uitgeven is dat reden om eerst eens uit te zien naar andere middelen om het CO2 percentage in de atmosfeer te verlagen. Want dat is toch het uiteindelijke doel, niet dat we koste wat kost van het gas afgaan. Volgende keer zullen we het dan ook over een beter alternatief dan de combinatie zonnepanelen-warmtepomp hebben.
Einde