Inleiding
Wie in Eelde of Paterswolde woont mag zich gelukkig prijzen. Hij of zij woont namelijk in een van de mooiste plaatsen van het land. Er zijn tenminste niet veel plaatsen die zo rijk bedeeld zijn met landgoederen, buitens en daarbij behorende parkachtige bossen als Eelde-Paterswolde. Niet voor niks is er dan ook een wandelroute door wat de Landgoederengordel Eelde-Paterswolde genoemd wordt uitgezet.
Deze bestaat uit het landgoed Vosbergen met daarin de Duinen, Lemferdinge, Vennebroek. Friescheveen, De Braak, De Marsch en Westerbroek. In de jaren '90 is het geheel tot beschermd gebied en rijksmonument verklaard.
De landgoederengordel ligt ten westen van de Oude (Drentse) Aa, die de provinciegrens met Groningen vormde, op de Tynaarlorug (parallel aan de Hondsrug). De Tynaarlorug is een noordelijke uitloper van het Drents Plateau. Ten westen van deze Tynaarlorug loopt het Eelderdiep.
Tegenwoordig vormen Paterswolde en Eelde zo vlakbij de stad Groningen voor velen een ideale woonomgeving. De vele landgoederen hier laten zien dat dat vroeger ook al zo was. Zij vormden met elkaar een van de redenen dat ik hier nu al het grootste deel van mijn leven woon. Ik heb er denk ik duizenden uren gewandeld, samen met Ina, toen zij nog leefde, en met kinderen, familie en vrienden.
Daarom vormt een fotoreportage van deze landgoederen, gemaakt op uiteenlopende tijdstippen, voor mij en anderen een mooie herinnering.
Ik heb hierin bij de belangrijkste te bezichtigen objecten wat informatie verzameld, die voor een deel ontleend is aan de site van de historische vereniging Ol Eel.
Landgoed de Braak
Het Landgoed de Braak grenst aan de noordzijde van het dorp en ligt langs de weg naar Groningen.
Het is van oorsprong een laat-17de-eeuwse buitenplaats. In 1827 werd door tuinarchitect Roodbaard een Engelse landschapstuin met vijvers aangelegd. In 1889 werd in opdracht van J.E. Scholten het verwaarloosde buitenhuis afgebroken en werd het landgoed een publieke verpozingtuin. Uit deze periode dateert nog het toegangshek in neorenaissancestijl.
Sinds kort is het door de tegenwoordige eigenaar Natuurmonumenten op aangename wijze gerenoveerd, waarbij door dunning van zwaar geboomte meer lichtinval tot stand kon komen. Het landgoed telt echter nog voldoende zware beuken om het geheel body geven. Daarnaast zijn ook de rododendrons rijk vertegenwoordigd.
de Braak, boswachters-woning
Het is een van de natuurmonumenten waar het voor het hele gezin goed toeven is, want er zijn attracties voor jong en oud. Zoals een doolhof , een berceau, een vleermuizenkelder en een ooievaarsnest, dat elk voorjaar bezocht wordt door een ooievaarspaar. Verder wordt in het voorjaar de bodem gekleurd door hele velden anemonen en andere voorjaarsbloeiers.
vijver de Braak
de berceau in de Braak
winter bij de Braak
Huis de Marsch en Landgoed Westerbroek
Ten westen van de Braak loopt in noordelijke richting een landelijk weggetje naar het gehucht Schelfhorst. Hier staan onder meer de fraaie buitens de Marsch en Westerbroek. Vooral de zware beuken geven deze huizen hun allure.
de Marsch
Huis de Marsch (Hooiweg 198) is gebouwd in 1867-'68 voor W.J. Hesselink. De naam Marsch betekent “moeras”. Het is een zogenaamd eclectisch middenganghuis.Het huis is op een verhoging gebouwd van grond, afkomstig uit de gegraven vijver. Dit is ook gebeurd met het even verderop gelegen Landgoed Westerbroek.(Hooiweg 214)
Dit is een neoclassicistisch middenganghuis. Bezienswaardig aan dit monument is het fraaie smeedijzeren hekwerk aan de wegzijde.
Voor meer informatie over beide huizen zie http://www.oleel.nl/ons-dorp/landgoederen/landgoed-westerbroek
Als je hier voorbij fiets of wandelt kom je aan een kruising en ga je rechtsaf de Boterdijk op.
Je komt dan langs het Hesselinksbos, waar een grote paddenkolonie huist. In het nabijgelegen Kluivingsbos bevindt zich een oorlogsmonument voor de Eeldenaar Jacb de Vries, die hier getroffen werd door een Duitse kogel.
Landgoed Vennebroek
De Boterdijk aflopen of fietsend kom je uit op de Paterswoldseweg naar Groningen. Hier ga je rechtsaf, weer richting Paterswolde-Eelde dus. Even later kom je dan weer langs de Braak. Maar hier ga je nu links af , over een verhard zandpad naar Vennebroek, het volgende landgoed. De twee toegangspoorten hier zijn rijksmonumenten, maar zullen niet iedereen kunnen bekoren denk ik zo.
Vooral de vijver en bossages rond de villa, waarbij de rododendrons in het voorjaar hun bloesem in het water van de vijver spiegelen, zijn een lust voor het oog.
Het huis Vennebroek is in 1912 door de familie Camphuis gekocht en een paar keer per jaar voor het publiek te bezichtigen. Het heeft enkele fraaie gebrandschilderde ramen, vier grote kamers beneden en vier boven met hoge plafonds met een prachtig uitzicht over het park en over het aangrenzende natuurgebied Friescheveen.
In de symmetrisch aangelegde voortuin bevinden zich diverse antieke sculpturen en brokstukken. Aan het begin van de oprijlanen staan twee vroeg-20ste-eeuwse toegangspoorten met gemetselde hekpijlers, beide voorzien van een steen met de bouwdatum en de naam van de opdrachtgever, P.A. Camphuis. De ‘Pottenpoort’ is in 1913 opgericht ter vervanging van een oudere poort en is in verband met een verlegging van de Hoofdweg in 1939 in oostelijke richting verplaatst.
Meer informatie hierover en over andere monumenten op dit terrein is te lezen in het boekje van Henk Hack, "Mensen en monumenten in Eelde".
Natuurgebied Friescheveen
Via Vennebroek kun je ook naar het Friescheveen. Gelukkig kennen niet al te veel mensen het Friescheveen. Dat romantische en ietwat ontoegankelijke meertje tegenover het veel grotere druk bezochte Paterswoldse Meer, aan de andere kant van de Meerweg, die tussen Haren en Paterswolde loopt.
Vroeger kon je alleen maar met een roeibootje of kano de plas opkomen en dan moest je eerst een stevig eind door een bochtige sloot voor je het open water bereikte. Als kind vergeleek ik die tocht met het kruipen door de rijstebrijberg, voor je in luilekkerland was. Na zo’n driekwart kilometer aan piepende en knarsende riemen getrokken te hebben, waarbij je nogal eens in worsteling geraakte met zich in het water ophoudende boomwortels, bereikte je dan het open water, luilekkerland.
Het Friezenveen is ontstaan uit het baggeren van laagveenturf, net als het Paterswoldse Meer. Je kunt dat zien aan de langwerpige eilandjes aan de noordzijde van deze plas. Dit waren stroken veen die niet afgegraven werden maar gebruikt als stapelplaats voor de uitgegraven en -gebaggerde turf om te drogen. Men noemde dit legakkers en ook wel ribben.
Het Friescheveen is een wondermooi stukje natuur. Het ligt midden in de laaggelegen graslanden dicht bij de Drentse A, die er sinds een paar jaar weer langs stroomt, want de oude bedding is weer hersteld.
Het in de 19e eeuw uitgegraven laagveen is door ruig broekbos omgeven. Lange tijd is het gebied sterk verwaarloosd en van 1918 tot 1930 is de oostoever zelfs in gebruik geweest als vuilstort van Groningen. Nu nog, zoveel jaren later, kom je nog gemakkelijk een verroest geëmailleerd stuk keukengerei tegen, als je even van het gedeeltelijk omheen lopende pad afdwaalt en de waterkant opzoekt.
In 1906 werd het meertje met het omliggende terrein voor f 14.000 aangekocht door P.A. Camphuis. Deze wilde aan de oever namelijk net zo’n mooie villa bouwen als die er toen al in Paterswolde stond. Het was de tijd van de Jugendstil. Deze kunststijl was een reactie op de sobere machinale massaproductiestijl van het laatste kwart van de 19e eeuw. Daarbij liet men zich graag inspireren door Oosterse kunst, vooral die uit Java. Daarom heette deze Paterswoldse villa in Jugendstil dan ook Villa Java.
Naar het zelfde voorbeeld werd nu Villa Weltevreden gebouwd, direct aan de westoever. Een pad verbond het huis met een eigen steiger.
In ”Mensen en Monumenten in Eelde” van Henk Hack staan een aantal interessante bijzonderheden over dit bouwwerk. De kalkzandstenen die voor de bouw werden gebruikt kwamen bijvoorbeeld van Roelfsema uit Smilde , die ”Stenen Piet” werd genoemd. De naamsteen ”Weltevreden” is echter nooit ingemetseld en daarna ook verdwenen. Het is dan ook niet duidelijk wie de naam Weltevreden heeft bedacht , want de familie Camphuis gebruikte de naam Villa Friescheveen en zo is de villa in het dorp ook beter bekend.
Het was indertijd een bijzonder fraaie villa, echt een pronkstuk, met een eigen klokkentorentje.
Helaas liet het onderhoud vervolgens nogal te wensen over. Of dat kwam omdat het eigendom werd van het Diaconessenhuis is niet bekend. Het Diaconessenhuis gebruikte het buiten als een zomerhuis voor de diaconessen. Na de diaconessen kwamen er de zusters van het Academisch Ziekenhuis in. Voor de mensen in het dorp was het daarom het Zusterhuis.
In 1985 werd het pand aangekocht door Natuurmonumenten. Vanwege de slechte staat van onderhoud werd het toen bijna gesloopt. Het klokkentorentje was bijvoorbeeld al verdwenen.
Gelukkig heeft de gemeente het pand echter op de monumentenlijst laten zetten; soms doet een gemeentebestuur dus ook wel iets goeds. Het pand is daarop volledig in de oorspronkelijke staat gerestaureerd. Dit gebeurde door de familie Stöver uit Glimmen. Het resultaat na drie jaar werk, inclusief het nieuwe klokkentorentje, mocht er wezen. Het is een parel aan de Eelder kroon en biedt een volstrekte harmonie van natuur en cultuur, vooral als de rodendrons bloeien. Maar ook als de omgeving met een sneeuwtapijt bedekt is.
Voor de villa langs loopt een voetpad waar je de steiger passeert. ’s-Winters, als er ijs ligt, kun je daar mooi even op verhaal komen van een of meer rondjes Friescheveen, want het is ook een schaatseldorado, dat Friescheveen. Vroeger lagen er twee woonarken aan die kant van het meer. In een daarvan woonde de assistente van onze huisarts. Jammer dat ze verdwenen zijn. Die behoren bij een verleden dat alleen nog in de herinnering van sommige ouderen leeft. Maar schaatsen kun je er nog altijd, zo lang we tenminste nog winters houden dat er geschaatst kan worden. Omdat de plas niet zo groot is en omgeven is door struweel heb je er minder gauw last van de wind.
Pas sinds Natuurmonumenten het gebied heeft aangekocht is er een goed begaanbaar voetpad om een deel van het meer aangelegd en is er een vogeluitkijkhut gebouwd. Je komt er nu op een mooie zondagmiddag dan ook heel wat mensen tegen. Daarmee wordt aan het intieme karakter van het Friezenveentje helaas wel afbreuk gedaan, maar dat is niet anders. Je kunt een natuurgebied ook moeilijk voor je alleen willen houden.
Het deel dat aan de Meerweg grenst is echter nog steeds ontoegankelijk. Wel kun je via het dijkje bij Café Friescheveen komen. Omdat dit de laatste decennia niet gemoderniseerd is ademt het nog steeds een zekere nostalgie.Onze kinderen hebben er na een tochtje heel wat vette ijsco's te snoepen gekregen. Vaak werden die onder de dikke kastanjeboom gulzig afgelikt.
Hier kun je kano’s en roeiboten huren. Motorboten mochten en mogen er gelukkig niet komen en zeilboten ook niet.
Dank zij Natuurmonumenten is er vanaf het natuurgebied Friescheveen ook een wandelpad aangelegd naar het belendende landgoed Vosbergen en naar de daar weer aangrenzende polder Lappenvoort. Dat maakt een zeer afwisselende wandeling mogelijk door achtereenvolgens drie sterk verschillende stukken natuur.
Daarbij is er natuurlijk een enorm verschil tussen de winter en de zomer. Dat geldt vooral voor het Friescheveen. In de winter is dit gebied fotogenieker dan in de zomer, omdat in de zomer sommige soorten groen sterk overheersen. Maar er zijn uitzonderingen.
Vanuit het natuurgebied Friescheveen kom je eerst in het landgoed Vosbergen. Dit is het grootste element in de landgoederengordel.
Het Landgoed Vosbergen
Vosbergen is wat mij betreft het mooiste bos of landgoed in de zeer wijde omgeving.
Volgens Wikipedia is het een landgoed. Een landgoed is namelijk een groot stuk grond van meerdere hectares, met landerijen en tuinen en daarop een buitenplaats, landhuis, een grote boerderij, kerk of kasteel.
Aan die kenmerken voldoet Vosbergen. Het herbergt meerdere buitenplaatsen en vijf boerderijen. Centraal staat Huize Vosbergen, dat tegenwoordig dienst doet als museum, het oude herenhuis Hoog-Hullen waarin een afkickcentrum gevestigd is en het vroegere landgoed Lemferdinge, waar een theeschenkerij en een permanente expositie is ondergebracht. Daarnaast zijn er nog verschillende andere fraaie behuizingen, zoals Huis De Duinen en wat er is overgebleven van de vroegere havezate Oosterbroek.
De zanderige Tynaarlorug waarop Vosbergen gelegen is , is een overblijfsel van de laatste ijstijd. Aan de oostelijke zijde wordt het begrensd door de wijdse Lappenvoortpolder.
Daar stroomde vroeger en sinds enkele jaren opnieuw de Drentse Aa. Enige jaren geleden is er door Natuurmonumenten één groot geïntegreerd wandelgebied van gemaakt.
Landgoed Vosbergen zelf is ruim 100 hectare groot en is aangelegd in voornamelijk Engelse landschapsstijl. Dat houdt een afwisselend landschap van bos, open gedeelten en vennen in. Daardoor heeft het een veelzijdige flora en fauna. Samen met de Lappenvoortpolder of wat ruimer genomen het aangrenzende beekdal van de Drentse Aa en het naburige natuurgebied heb je hier op een betrekkelijk klein aaneengesloten gebied een zeer gevarieerd dieren- en vooral vogelleven. In het bos de koekoek, specht en uil en vele zangvogels, in het weidegebied onder meer de leeuwerik, kievit en scholekster en in het Friescheveen natuurlijk de watervogels, die vanuit de vogeluitkijkhut daar mooi waar te nemen zijn.
Door het licht geaccidenteerde landgoed loopt een fraai fietspad, dat van Paterswolde naar Glimmen en dat na het verlaten van Vosbergen aan de oostzijde langs de Lappenvoortpolder voert.
Het landgoed Vosbergen is vanaf 1896 aangelegd door het toen pas getrouwde echtpaar Kraus-Groeneveld. Voordien was het een open en moerassig terrein met heideveldjes. Ze begonnen met een boerderij en een ‘wandelbos’ en breidden dat in de loop der jaren steeds verder uit. tot de huidige omvang van 110 hectare, waartoe vijf boerderijen behoren. Een Harense architect (Vroom) werd ingehuurd voor de inrichting van het landgoed en de boerderij werd in de loop van een halve eeuw uitgebouwd tot de huidige villa Vosbergen.
In het testament van het kinderloze echtpaar was bepaald dat na hun overlijden een stichting (‘de Kraus-Groeneveld Stichting’) de villa en het landgoed moesten gaan beheren en dat het gebied voor biologisch onderzoek gebruikt zou worden. Dat gebeurt nu ook door de Groningse Universiteit, die onder meer allerlei tellingen van planten en vogels uitvoert. Dat verklaart de vele honderden nestkastjes die je tijdens een wandeling tegenkomt.
Villa Vosbergen
Dit landhuis is centraal op het landgoed gelegen, op de samenkomst van de beide hoofdlanen,
die reeds vóór 1800 een doorgaande verbinding vormden tussen Paterswolde en Oosterbroek.
In
In de omgeving kun je verscheidene zogenaamde stinzenplanten aantreffen. Dat zijn planten die veel en graag groeien in de onmiddellijke nabijheid van grotere, deftige behuizingen. Het woord stins is afgeleid van het Fries dat “stenen huis” betekent. Ze werden indertijd veel aangeplant bij havezaten, buitens, boerenhoven, pastorien, notariswoningen en dergelijke. Ze werden aangeplant met de bedoeling om te verwilderen. Het aanplanten van stinsenplanten kreeg aan het eind van de 18e eeuw een grote impuls door de opkomst van de Engelse tuinen, waarbij men de natuurlijke schoonheid voorop stelde. Vaak werden de planten uit Midden- en Zuid-Europa gehaald en om ze goed te laten aanslaan voegde men veel kalkrijk puin aan de grond toe.
Het gaat meestal om voorjaarsbloeiers, zoals winteraconieten, crocussen, lelietjes-der-dalen en sneeuwklokjes. Vosbergen en Oosterbroek kennen als bijzondere stinzenplant de donkerrode ooievaarsbek, waar in 1918 al over geschreven wordt.
Vlak bij de villa bevindt zich een onvoltooide oprijlaan van beuken en tegenover de villa, op een opgeworpen heuvel staat de Juliana- en Bernhard-bank met twee eiken, die geplant zijn op de dag van het huwelijk tussen Juliana en Bernard op 7 januari 1937.
Lang de oostzijde van Vosbergen ligt de polder Lappenvoort, waar door heen de herstelde Drentse Aa stroomt. De overgang van de beboste zandrug,waarop Vosbergen gelegen is, naar het laaggelegen beekdalgebied van de Drentse Aa is abrupt en schokkend. Zowel de vegetatie als de fauna is volkomen verschillend. Op een deel ervan grazen Lakenvelders.
Museum Vosbergen
In de villa is sinds enige jaren Museum Vosbergen gehuisvest, beheerd door de bevlogen Dick Verel, die hier samen met zijn vrouw Rieteke meer dan 600 muziekinstrumenten bij elkaar heeft gebracht, die hij voor een groot deel heeft gerestaureerd en ook zelf bespelen kan. Regelmatig worden er in de sfeervolle ambiance ook kleine concertjes gegeven. In 2005 heeft de Gemeente Tynaarlo haar driejaarlijkse Cultuurprijs aan het museum toegekend.
Villa Vosbergen, tegenwoordig Museum Vosbergen
Villa Vosbergen
Landgoed Lemferdinge
Lemferdinge dat nu min of meer deel uitmaakt van Vosbergen was vroeger een zelfstandig landgoed. Feitelijk is het landgoed Vosbergen ontstaan nadat het landgoed Lemferdinge opgedeeld en verkocht is.
Het huidige, wit gepleisterde eenlaagspand met schilddak en dakkapellen, is het vroegere schathuis van de in 1811 afgebroken havezathe Lemferdinge.
Door verbouwingen heeft het een hoofdzakelijk 19de-eeuws karakter. In 1997 is het gerestaureerd. In het interieur bevindt zich in de keuken een schildering in art décostijl. Sinds 1983 is het bouwhuis eigendom van de Bähler-Boerma Stichting Lemferdinge, genoemd naar de laatste bewoners.
Ook het landgoed Lemferdinge is vanaf eind 19de eeuw, net als het landgoed de Braak, als een park in Engelse landschapstijl aangelegd. Dit park is recentelijk gerestaureerd.
Het oude schathuis pand wordt tegenwoordig veel voor wat intiemere familiefeesten gebruikt. Op de bovenverdieping zijn doorgaans exposities van meestal moderne kunst te zien.
Vlak bij Lemferdinge, langs het pad naar de villa Vosbergen, bevindt zich het Huis de Duinen.
Huis De Duinen
Huis de Duinen (Lemferdingerlaan 6, Paterswolde) is wat men noemt een Buitenplaats. Ook dit bezit een landschappelijk aangelegd parkbos met verschillende tuinbeelden. De Duinen behoorde in de Franse tijd tot het landgoed Lemferdinge, maar is daar later van afgesplitst.
Generaal Dumonceau liet zijn soldaten de grote vijver graven als onderdeel van de nieuwe landschappelijke aanleg van zowel Lemferdinge als De Duinen. Een gedeelte van het goed is later afgescheiden als begraafplaats (ingang Vosbergerlaan).
Het oorspronkelijke huis werd circa 1750 afgebroken. Het huidige buitenhuis is gebouwd rond 1820 in opdracht van H.C. Reinders, apotheker te Groningen, en eind 19de eeuw verbouwd tot wat het nu is. Het interieur bevat neoclassicistische stucornamenten en een later ingebrachte gesneden trap. De aangebouwde stalling is een ouder, oorspronkelijk vrijstaand pand. Bij het goed behoort boerderij ‘De Duinen’ (Lemferdingerlaan 7), een wit gepleisterde hallenhuisboerderij uit 1859 met licht ingezwenkt zadeldak.
bijgebouw van Huis de Duinen
Bij het Huis de Duinen behoort zoals beschreven een vijver met bruggetje, geflankeerd dooor rodendrons en daarachter een imposant klein beukenwoud op enigszins geaccidenteerd terrein, waardoor het een eldorado is voor alle leeftijden, speciaal voor grootouders met kleinkinderen. Kijk je opzij dan zie je in de Lappenvoortpolder bij tijden de Lakenvelders grazen.
Havezate Oosterbroek
Helemaal aan de oostzijde van het landgoed ligt de nogal verscholen vroegere havezate Oosterbroek. Volgens de historische vereniging Ol Eel wordt deze havezate al in het begin van de 17e eeuw genoemd. Een Steven Horenkens zou de eigenaar van het goed met een omgracht huis, dat toen bekend stond als de Borchstee, geweest zijn.
In 1781 kocht Tonco Modderman, bekende Groninger en grootvader van de latere burgemeester Modderman van Groningen, de plaats en paste deze grondig aan. Het werd nu meer een buitenhuis, in de nabijheid waarvan hij een sterrenbos liet aanleggen. In 1830 kocht de eveneens bekende Groninger Hora Siccama, die met een dichter van Modderman getrouwd is, de plaats, de oude havezate die hij in 1836 liet afbreken.
Iets westelijker, op een hogere en dus drogere plek liet hij een neoclassicistisch landhuis bouwen, dat in 1922 afbrandde. Kort daarna verrees in opdracht van E.J.A. Timmerman het huidige gepleisterde, laat-eclectische buitenhuis met souterrain en inzwenkend, afgeplat schilddak. Naast het huis, dat momenteel als kantoor in gebruik is, staat een tot kantoorruimte verbouwd koetshuisje uit 1831. De toegang tot het omringende park wordt gemarkeerd door een hekwerk met gemetselde hekpijlers, met daarop de tekst ‘Havezathe Oosterbroek’.
Het in Engelse stijl aangelegde parkbos is ook door Hora Siccama aangelegd.
het oorspronkelijke koetshuis van de havezathe
Uitzicht vanaf de Havezathe Oosterbroek op de weilanden aan de zuidzijde
Langs de zandweg tussen de havezathe en Hoog Hullen ligt een oud boerderijtje, dat zo uit een sprookjesboek zou kunnen komen.
De laatste jaren is flink de schop in de Havezathe en omgeving gezet. De oorspronkleijke vijver is weer grotendeels gerestaureerd. Huis en bijgebouwen hebben een grondige opsmukbeurt gehad, waardoor de plek meer dan alleen bezienswaardig is geworden. Het wachten is nu op een initiatief om van het geheel een ontvangstgelegeheid in stijl te maken.
Hoog Hullen
Genoemde Hora Siccama liet ook nog eens, dat was in 1878, de kapitale villa Hoog Hullen bouwen. Twee jaar daarvoor was hij in de adelstand verheven, tot jonkheer.
Dit herenhuis is opgetrokken in de neo-renaissancistische stijl en is momenteel, evenals het nabijgelegen Oosterbroek, een rijksmonument vanuit zowel cultuurhistorische als architectuurhistorische overweging en ook nog vanuit stedebouwkundige overweging. Dit laatste i.v.m. het beschermde gezicht: Landgoederengordel Eelde-Paterswolde”.
Wandelroutes Vosbergen
In het landgoed Vosbergen zijn verscheiden wandelroutes uitgezet. Een daarvan is een wandelroute van officieel 1,5 uur, die begint aan het einde van de Vosbergerlaan in Eelde. Daarmee heb je ongeveer tweederde van het gebied verkend, waaronder alle hierboven genoemde buitens, behalve Oosterbroek. Een aantal foto’s zijn tijdens deze wandeling gemaakt.
Vogelliefhebbers kunnen op het landgoed hun hart ophalen: Er huizen zowel de grote en kleine bonte specht als de groene en zwarte specht, het goudhaantje, de goudvink, diverse mezensoorten, de zwartkop, de wielewaal, de ransuil en de buizerd en sperwer. Er huist ook een roekenkolonie. Verder kun je er ook regelmatig reeën waarnemen, die zich bij voorkeur aan de randen van de vele weitjes ophouden. (Omdat ze dan gemakkelijk bij gevaar het bos in kunnen schieten)
Jan Lambers
Geraadpleegde bronnen
Henk Hack, Mensen en Monumenten in Eelde
Natuurmonumenten
Stichting Ol Eel