Een van de meest karakteristieke dingen van Drenthe zijn haar vennen, vooral die in combinatie met heidevelden. Nergens anders in het land kom je die in zo grote getale en in zo’n onderlinge verscheidenheid tegen. Het Noorden van het land heeft er dan ook twee van haar vijf nationale parken aan te danken, het Nationaal Park Dwingelderveld en het Nationaal Park Fries Drentse Wold.
Als natuurliefhebber en amateurfotograaf reden genoeg om er regelmatig op uit te trekken om de mooiste van die vennen eens in een blijvend beeld te vangen.
Hieronder volgt een selectie van zeventien van de mooiste Drentse vennen met een korte beschrijving. De meesten zijn voorzien van de coördinaten.
Vennen, plassen en meren
Wat is eigenlijk een ven? Volgens Wikipedia is een ven een klein, meestal ondiep meer voorkomt op Pleistocene zandgronden. Ze hebben wisselende waterstanden en zijn zelden groter dan enkele hectaren. Een ven is een natuurlijk water en dus bijvoorbeeld geen veengat of een zandafgraving.
De meeste vennen zijn te vinden aan de randen van het Drents Plateau. Ze zijn in verschillende perioden en op verschillende wijze ontstaan. De oudste stammen uit de laatste ijstijd en vormen zogenoemde pingorestanten of pingoruïnes. Dit zijn meestal vrij diepe ronde meertjes die overbleven na het smelten van zogenaamde ijslenzen in de bodem.
Meer informatie over het ontstaan en het bijzondere van de Drentse vennen is te vinden in het rapport van het onderzoek naar Drentse vennen van 1991, uitgevoerd door een team van de provincie Drenthe, het Zuiveringsschap Drenthe, Grontmij en DLO-Instituut. (http://edepot.wur.nl/216452). Hierin staat ook de flora en fauna in en rond de Drentse vennen beschreven alsmede de bedreigingen waar ze aan bloot staan. Van de van oorsprong ongeveer 3000 vennen in Drenthe waren er in 1991 nog maar zo’n 900 over.
In dit onderzoek worden een groot aantal vennen beschreven. Daarvan heb ik er een aantal bezocht, waarbij het mij in de eerste plaats er om te doen was deze vennen in mooie beelden te vangen. Uit de gemaakte foto’s blijkt de grote verscheidenheid. Veel van deze vennen zijn, niet geheel toevallig natuurlijk, gelegen langs bijzonder fraaie wandelpaden . Hieronder volgt een korte beschrijving van de locatie en de aard van de uitverkoren vennen.
1 Esmeer (coördinaten 53,0058; 6,4581)
Het Esmeer is een van de grotere vennen. Het lag vroeger in de rijksdomeinen en was toen niet zonder een speciale pas toegankelijk voor publiek. Afgezien daarvan kon je er ook moeilijk komen Vandaar dat het nog steeds een van de meest ongerepte natuurgebieden van de provincie is en een eldorado voor stiltezoekers.
Het is het beste te benaderen via een brede oprijlaan vanaf de Kolonievaart tussen Assen en Veenhuizen.
Als je geluk hebt hoor je alleen het geluid van je voetstappen op het harde zand van het wildpaadje dat er deels omheen loopt.
Daar waar het pad geen pad meer is moet je goed uitkijken waar je je voeten neerzet. Ik heb er meermalen een adder voor me vandaan zien schieten.
Je kunt je gemakkelijk voorstellen dat het er vlak na de laatste ijstijd ook al zo uitgezien heeft. Maar het meer zal toen groter geweest zijn, omdat het door hoogveenvorming langzaam dichtgroeit.
In bijgaand videootje nog een filmische impressie van het Esmeer. (http://www.youtube.com/watch?v=v6MeoyQQ5qg)
2 Vennen in het Fochteloërveen
Het Fochteloërveen is een 2500 ha groot natuurgebied op de grens van Friesland en Drenthe en geldt als een van grootste noch intacte hoogveengebieden van ons land.
De schoonheid van de vennetjes hier wordt vooral bepaald door de verwevenheid ervan in de wijdse omgeving van het Fochteloërveen. Het Fochteloërveen is het beste te bereiken via het fietspad dat er vanuit Veenhuizen overheen naar Smilde en Appelscha voert.
3 Het Bongveen (coördinaten 53,1047, 6,5153)
Dit is een klein natuurgebied van Drents Landschap, gelegen tussen Bunne en Donderen. Het bestaat voor ongeveer de helft uit water. Gezien de nogal grillige vorm van het meertje lijkt het een veengat is het dus geen natuurlijk ven. Maar door de continue aangroei van nieuw hoogveen is het onderscheid in de loop van de tijd steeds moeilijker te maken.
4 Ven in Mensingebos
Het langs het Lieversche Diepje gelegen Mensingebos tussen Roden en Lieveren is een bijzonder gevarieerd bos met zowel zwaar loofhout, coniferen en stukjes heide. Het ven bevindt zich ongeveer in het midden van het bos, op een paar honderd meter van de parkeerplaats aan de Mensinghe Weg. Vooral in de herfst is het een feest van kleuren aan en rond het ven.
5 Ven in Zeegserduinen
Dit ven ligt op nog geen kilometer van het Fletscherhotel “de Zeegser Duinen”. Het meertje ligt enigszins verscholen achter een zandverstuiving. Ook hier is de herfst de beste tijd om het te bezoeken vanwege de nabijgelegen majestueuze bruine beuken.
6 Mandeven (niet voor publiek toegankelijk)
Dit meer is het resultaat van een zandafgraving. Het is gelegen langs het Eelder Diep tussen het fietspad van Eelde naar Bunne en de straatweg tussen Eelde en Peize. Het kenmerkt zich door exotische oeverplanten en bloemen en door de ganzen die het meertje aandoen.
7 De Hondstongen (coördinaten 53,1058, 6,5753)
De Hondstongen is een natuurgebiedje ten zuidwesten van Yde in de gemeente Tynaarlo. De Hondstongen vormen een deel van het beekdal van de Runsloot, één van de laatste niet gekanaliseerde beekjes in Drenthe.
8 Pinetum bij Anlo
In de omgeving van het pinetum bij Anloo liggen een paar prachtige vennetjes. Ze zijn vooral zo prachtig vanwege de speciale rondombegroeiing. Die bestaat namelijk uit rhododendrons . Rhododendrons houden van een zurige, enigszins vochtige grond en gedijen daarom goed in de buurt van vennen.
De mooiste wandelingen maak je dan ook in het latere voorjaar als zowel de rododendron als het witte veenpluis bloeit. Vlak langs de ingang van het pinetum bij Anloo, komend vanaf Anlo, heb je ze alle drie bij elkaar, het ven, de rododendron en het veenpluis.
Een eind oostwaarts, vlak tegen de N34 aan, staat de moeder van alle rododendrons. Hij doemt uit de verte op als een lilaroze Ayers Rock. Het is werkelijk heel bijzonder om de kleuren van deze gigant te zien spiegelen in het ven dat aan haar voeten ligt.
9 Ven in bosvak 63 bij Grolloo
We zouden dit een pollenven kunnen noemen. Vooral met een beetje tegenlicht krijg je hier een mooi effect.
10 Ven bij Hooghalen (coördinaten 52,2926; 6,5695)
In de directe omgeving van het voormalig kamp Westerbork liggen enkele fraaie vennen, waarvan dit er een is
De berken er omheen lijken de eenzaamheid van het stukje natuur hier te accentueren. Gewoonlijk kom je hier dan ook niemand tegen.
11 De Tweelingen (coördinaten 52,8856;6,7030)
Ik kan de naam van dit ven nergens terugvinden. Het gaat om een ven dat in de boswachterij Schoonloo langs het Pieterpad gelegen is en in de routebeschrijving van het traject Schoonloo-Sleen als een heideterrein genoemd wordt.
Het is te bereiken vanaf de parkeerplaats bij het Loomeer door vandaar de rondwandeling met gele markering te volgen
Het is een buitengewoon fraai ven, waarvan de oevers in het voorjaar vergeven zijn van het witte veenpluis.
12 Lunsveen (coördinaten 52,9361;6, 7491)
Het Lunsveen ligt in de boswachterij Gieten-Borger en is de grootste van de in totaal 26 daarin gelegen vennetjes. Het is een broedplaats voor kokmeeuwen. Verder groeit er het vleesetende plantje zonnedauw.
13 Schurenberg in het Dwingelderveld (coördinaten 52,8224;6,4406)
Er zijn weinig streken in Nederland waar je zo onbekommerd kunt wandelen als in het Dwingelderveld. Je vindt hier alle sterke kanten van Drenthe: uitgestrektheid, beslotenheid met heidevelden en prachtige vennen en veentjes, een rijke natuur.
Deze wandeling voert langs één van de mooiste vennetjes in het Dwingelderveld, over de Schurenberg en langs het Zandveen. In het voorjaar kun je er de ratelende roep van de dodaars horen en van andere vogels waar je vermoedelijk nog nooit van gehoord hebt.
De wandelroute langs de Schurenberg vanaf de parkeerplaats aan de straat van Spier naar Dwingeloo, bij hectometerpaaltje 4,0 waar ook een bushalte is, is 5,5 km. Deze voert langs oranjepaaltjes.
Aangezien ik een afslag naar rechts miste kwam ik op een andere route , met gele paaltjes, die langs het Zandveen voerde. Deze was afwisselender dan de eerste en voerde door het met juniperus en heide begroeide Lheebroeker Kipelo, een stukje langs de Leebroekerstraat en vervolgens langs het Witte Veen, een echt groot heideveld en aansluitend daaraan langs het Karrenveen, waar ook de heide nog in bloei stond. Ten slotte week ik weer van deze route af en liep over een grotendeels met plankiers belegd paadje door het hoogveen om op het fietspad uit te komen. Daar kwam ik ten slotte op de verloren oranjeroute die mij via het Zandmeer terug naar de parkeerplaats voerde. In totaal zal het een 12 -13 km geweest zijn schat ik. Maar het ven Schurenberg heb ik uiteindelijk gemist.
Een tweede poging slaagde wel.
14 Holtveen Dwingelderveld . (coördinaten 52,7998; 6,4495)
Aan de andere kant van de weg Spier –Dwingelo dan Schurenberg liggen het Holtveen. Het aparte van het Holtveen is dat het deels bedekt is met waterlelies.
Deze wandeling, gemarkeerd met rode paaltjes, heb ik vanuit het infocentrum bij Spier gemaakt. Die was 6 km en voerde onder meer langs het Holtveen. Het was een bijzonder afwisselende wandeling, waarbij we zowel ons deel aan mooi open bos, zelfs met beuken, als met oude, kleurloze dennenopstanden, kleine vennen , grote vennen, meren van zandafgravingen en kleine en grote heidevelden kregen. De route was redelijk goed gemarkeerd. De vennen in het Holtveen vond ik een van de mooiere vennen die ik in het Dwingelder Veld gezien heb.
Al met al vind ik het Dwingelder Veld als Nationaal Park toch wel de kroon spannen in zijn soort. De Dwingeloosche Heide en de Kraloërheide zijn samen goed voor het grootste aaneengesloten vochtige heidegebied in Noordwest-Europa.
Het Fries Drentse Wold, ook een Nationaal park is ook ontegenzeggelijk mooi, maar het Dwingelder Veld is groter en afwisselender met vooral meer vennen. En vooral die vennen geven de bezoeker een gevoel van ongereptheid en authenticiteit. Ze zijn niet aangelegd, hetgeen wel geldt voor vrijwel alle bossen in ons land.
Tenminste als het echt om vennen gaat en niet om plassen en meertjes die zijn ontstaan vanuit de turf- of zandwinning.
Een ven is verweven in het veen, vandaar de naam. Een ven herken je meteen. Het heeft een natuurlijke vorm. Kom je een veenmeer tegen met onnatuurlijke vormen, dan is het vrijwel altijd ontstaan uit afgravingen door de mens.
15 Achter ’t Zaand Dwingelderveld (coördinaten 52,8131; 6,4186)
Dit is weliswaar een kunstmatig aangelegd ven met als bedoeling het te laten uitgroeien tot een zo natuurlijk mogelijk ven. Dat is al redelijk gelukt hier en daar.
Bovendien ligt het mooi in een heiderijke omgeving. Er is een goed begaanbaar pad omheen aangelegd.
16 Ven bij Oude Willem (coördinaten 52,9207; 6,3458)
Je komt er langs als je fietstocht vanuit Appelscha door het Fries Drentse Woud naar Oude Willem maakt. Oude Willem is een streekje gelegen op een paar kilometer ten zuidwesten van Appelscha.
17 Brandeveen (coördinaten 52,8153; 6,2772)
Het Brandeveen is een van de grootste Drentse vennen. In ieder geval de grootste die ik bezocht heb. Het ligt in de bossen van het Oosterzand , in de boswachterij van Uffelte, dit is tussen Uffelte en Wapserveen.
Dit is een complex van meertjes met kraaiheide in het naaldbosgebied Oosterzand in de gemeente Westerveld (tot 1988 Havelte)
Het Brandeveen is ook opgenomen in de knapzakroute:
http://knapzakroutes.nl/bokd/overzicht-knapzakroutes/k14-uffelte/
Startpunt : 2e Uffelterbrug, totale lengte 17 km.
Eigenlijk bestaat het uit twee aaneengesloten vennen. Je kunt er komen via het Drenthepad vlakbij knooppunt 02 van het in de omgeving bestaande fietsroutesysteem, door vanaf het bankje bij het kruispunt aan de bosrand, het bos in te lopen.
Het is echter niet, zoals veel voorkomt echt goed aangegeven. Maar met een goede wandelkaart lukt het natuurlijk wel. Voor de hele wandeling had ik ongeveer zeven kwartier nodig, maar loop je aan een stuk door dan moet het in een uur ook te doen zijn.
Je kunt helemaal om de vennen heen lopen, waardoor je telkens een andere lichtval krijgt en dus een grote verscheidenheid aan foto’s kunt maken. Het pad eromheen dat door overwegend licht bos voert is trouwens hier en daar ook zeer fotogeniek.
Het pad is zeer in trek en wordt door velen als een der mooiste wandelroutes in de verre omgeving beschouwd. Een deel van het pad was bijvoorbeeld met dahlia’s gemarkeerd en leidde naar een idyllisch uitzichtpunt waar een hart gevormd was van deze bloemen. Kennelijk voor een fotosessie van een bruidspaar.
Einde
Nog mooiere vennen gezien? Laat het me weten, via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Voor nog meer Drents natuurschoon:
Fietsen door het Drents-Friese Wold
Fietstocht stroomdal Drentse Aa
Wandelen langs de herstelde Drentse Aa