Slot Loevestein behoort tot de historische hotspots van ons land. Bijna iedereen heeft vroeger op school onder de geschiedenisles wel gehoord van Hugo de Groot die op slot Loevestein gevangen werd gehouden, maar daaruit in een boekenkist wist te ontsnappen.
Zoiets spreekt tot de verbeelding en daarom wilde ik dat slot Loevestein toch wel eens zien, toen ik er eens in de buurt was. Ook omdat het op zo’n bijzondere plek lag en mede daarom in een gedicht van Hendrik Tollens bezongen werd.
Waar Maas en Waal tezamen spoelt.
En Gorkum rijst van ver
Daar heft zich op den linker zoom
En spiegelt in den breeden stroom
Een slot van eeuwen her.
Alle reden om er toch eens een keer te gaan kijken. Het werd een interessante excursie, met veel wetenswaardigs, een leuke wandeling , mooie gezichten op de rivier en tot slot nog een kuiertocht door het authentieke vestingstadje Woudrichem, waar je met een fietspontje vanaf Loevestein naar toe kon.
Slot Loevestein
Slot Loevestein is het gemakkelijkst door vanaf de A27 afslag 22 Nieuwendijk/Woudrichem te volgen en dan de N322 richting Zaltbommel te nemen of, komend vanaf de A2, de afslag 17 Zaltbommel te nemen.
Slot Loevestein ligt ook op de langeafstandsfietsroute LF12, die loopt vanaf Nijmegen naar Maassluis.
Slot Loevestein dateert al van de 14e eeuw. In de tachtigjarige oorlog werd het ingenomen door de geuzenleider Herman de Ruyter. De Spanjaarden heroverden het echter, maar daarna kwam het definitief in Staats bezit.
Tot aan de Belgische revolutie deed het dienst als staatsgevangenis. Verreweg de bekendste gevangene was Hugo de Groot, internationaal bekend als Grotius.
Slot Loevestein ziet er ook zeker als een gevangenis uit. Het is een grimmig gebouw met ongenaakbare torens en kleine ramen.
Ook de entree oogt allerminst vriendelijk.
Het interessante aan het slot is dat het geheel gerestaureerd is en dat alles nog net zo is of lijkt als vroeger. Een bezoek is de niet geringe entreeprijs dan ook zeker waard vind ik.
Vanuit een van de torens heb je een prachtig uitzicht op de Waal.
Daarnaast maakte slot Loevestein deel uit van de Oude en latere Nieuwe Hollandse Waterlinie. Pas in 1951 eindigde de militaire functie er van.
Momenteel is het een rijksmonument en doet het dienst als museum. Zo is er onder meer de boekenkist te zien waaruit Hugo de Groot met behulp van zijn vrouw en dienstmeisje wist te ontsnappen.
Er zijn nog enkele bijgebouwen die bij het slot behoren en die nu onder meer als souvenirwinkel in gebruik zijn
Een vraag die mij intrigeerde was waarom een zo groot staatsrechtgeleerde als Hugo de Groot daar eigenlijk gevangen gehouden werd en door wie? Hoe zat dat ook al weer?
Welnu, Hugo de Groot was pensionaris( de juridisch adviseur en vertegenwoordiger van het gezag) van Rotterdam en stond hiërarchiek onder Johan van Oldenbarnevelt, de raadpensionaris van de Staten van Holland. In de godsdiensttwisten van die tijd, we hebben het nu over de tijd van het Twaalfjarig Bestand , van 1609 tot 1621, die tussen de Remonstranten en de Contra Remonstranten woedden, wilde van Oldenbarnevelt verdraagzaamheid opleggen en om de onlusten in de steden te beteugelen wilde hij waardgelders, huursoldaten, werven. Dit was echter een tweede macht naast het leger van de stadhouder Maurits.
Maurits “verzette “daarop de wet door alle remonstranten , de verdraagzamen, ook wel "rekkelijken" genoemd, waartoe van Oldenbarnevelt behoorde, te vervangen door de "preciezen", de contraremonstranten. Van Oldenbarnevelt en zijn medestanders, waaronder Hugo de Groot, werden daarop gevangen genomen. Van Oldenbarnevelt moest dit zelfs met de dood bekopen. Maar Hugo de Groot werd op Loevestein gevangen gezet, samen met een andere medestander, Rombout Hoogerbeets, de pensionaris van Leiden.
Hij mocht er wel lezen en zo kwamen er regelmatig veel boeken het slot in en uit. In Loevestein heeft hij zelfs de grondslagen van het internationaal volkenrenrecht geformuleerd.
In het slot kun je in geuren en kleuren meekrijgen hoe de ontsnapping in zijn werk is gegaan.
Deze was georganiseerd door zijn vrouw Maria van Reigersbergen, die bij hem in mocht wonen. Het was voor die tijd dus zeker een luxe gevangenis, tenminste voor Hugo de Groot. Ook het dienstmeisje Elsje van Houweningen speelde een belangrijke rol bij de ontsnapping.
Omdat Slot Loevestein ook vooral een vesting is, kun je er een aardige wandeling omheen maken.
Zoals gebruikelijk is het slot omgeven door brede grachten en wallen. Aan de voet daarvan heeft men peppels en knotwilgen geplant, hetgeen het geheel een uitgesproken Hollands karakter verleent.
Een heel aardig uitstapje is om naar het fietsveer aan de Maas te lopen en daarmee naar het aan de overzijde gelegen Woudrichem te varen.
van Loevestein naar het fietsveer aan de Maas is maar een paar honderd meter lopen
Onderweg heb je een mooie doorkijk, waarbij je ginder de kerk van Gorcum ziet. Vandaar de zinsnede in het gedicht "en Gorkum rijst van ver".
Om bij het fietsveer te komen moet je over een houten bruggetje afdalen. Hier ben je getuige van de "tezamen spoeling van de Waal en de Maas".
De Maas bij Woudrichem
Woudrichem is een vestingstadje, dat tegenover Loevestein is gelegen aan de samenvloeiing van de Maas en de Waal, die gezamenlijk de Merwede vormen.
Het is een heel oud stadje, het zou al in de negende eeuw ontstaan zijn. In 1356 kreeg het stadsrechten en tevens de riviertol van de graaf van Holland.
rechts de oude stadspoort
In 1814 werd het plaatsje opgenomen in de Hollandse Waterlinie.en kreeg het een sluis.
Het centrum van Woudrichem is geklasseerd als beschermd stadsgezicht.
Dit bevat dan ook verscheidene fraaie gebouwen en kijkjes.
Zo staat er ook een standbeeld van Jacoba van Beieren bij het Huis Jacoba van Beieren, in de Molenstraat 6-8.
Jacoba, gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen, heeft kort in Woudrichem vertoefd, namelijk op haar ontsnappingstocht vanuit Gent, waar zij gevangen werd gehouden door Philips de Goede. In mannenkleren wist zij te ontsnappen en kwam zo via Breda en Woudrichem in Vianen aan, waar het voor haar veilig was.
de oude stellingmolen van Woudrichem
het voormalige raadhuis van Woudrichem
de samenvloeiing van Maas en Waal bij Woudrichem
Woudrichem vestingstad aan de Merwede
Samenvattend vormen Loevestein en Woudrichem een interessant en leuk doel voor een dagtochtje in eigen land.
einde
Zie ook